| |
 framburður |
| |  beyging |
| | 1 |
| |
| | vera kyrr í uppréttri stöðu | | | dæmi: hún stendur í dyragættinni | | | dæmi: þau stóðu við gluggann | | | dæmi: hann hefur staðið hér í 20 mínútur | | | standa á fætur | | | standa upp |
|
| | 2 |
| |
| | vera byggt, reist, sett (e-s staðar) | | | dæmi: húsið stendur við árbakkann | | | dæmi: styttan stendur á miðju torginu | | | dæmi: tvær skálar stóðu á borðinu | | | dæmi: jólatréð stóð úti á miðju gólfi |
|
| | 3 |
| |
| | vera skrifað eða prentað | | | dæmi: hvað stendur á skiltinu? | | | dæmi: ég las þetta í dagblaðinu, þetta stóð þar |
|
| | 4 |
| |
| | skaga út eða fram | | | dæmi: fætur hennar stóðu út undan sænginni | | | dæmi: hár hans stóð út í allar áttir | | | láta hendur standa fram úr ermum | | |
|
|
| | 5 |
| |
| | taka yfir tiltekinn tíma, vara | | | dæmi: veislan stóð fram á nótt | | | dæmi: ráðstefnan stendur ennþá |
|
| | 6 |
| |
| | vera í gildi, óhaggað | | | dæmi: tilboðið stendur í þrjá daga |
|
| | 7 |
| |
| | (um veður og vind) geisa, ríkja, vera á | | | dæmi: vindurinn stendur af austri | | | dæmi: óveðrið hefur staðið í tvo daga |
|
| | 8 |
| |
| | um aðstöðu, traustleika | | | standa höllum fæti | | |
| | vera í slæmri aðstöðu | | | dæmi: fyrirtækið stóð höllum fæti á þeim tíma |
| | | standa vel að vígi | | |
| | | <listasafnið> stendur á gömlum merg | | | <fyrirtækið> stendur traustum fótum |
|
| | 9 |
| |
| | standa sig <vel> | | |
| | sýna <góða> frammistöðu, ná <góðum> árangri | | | dæmi: hann hefur staðið sig ágætlega í starfinu | | | dæmi: við stöndum okkur ekki nógu vel í endurvinnslunni |
|
|
| | 10 |
| |
| | frumlag: þágufall | | | (um karlmann) vera með kynferðislega stinningu | | | honum stendur |
|
| | 11 |
| |
| | standa + að | | |
| | a | | |
| | standa að <listsýningunni> | | |
| | skipuleggja og/eða framkvæma hana | | | dæmi: nemendafélag skólans stóð að söngleiknum |
|
| | | b | | |
| | standa <honum> að baki | | |
| | vera síðri en hann | | | dæmi: þessi skáldsaga stendur hinni langt að baki |
|
| | | c | | |
| | standa <hana> að verki | | |
| | koma að henni við e-ð óleyfilegt | | | dæmi: innbrotsþjófarnir voru staðnir að verki í íbúðinni |
|
|
|
|
| | 12 |
| |
| | standa + af | | |
| | standa af sér <óveðrið> | | |
| | bíða eftir að óveðrinu sloti | | | dæmi: fyrirtækið hefur staðið af sér miklar þrengingar |
|
|
|
| | 13 |
| |
| | standa + á | | |
| | a | | |
| | hvernig stendur á <þessu>? | | |
| | af hverju er þetta svona, hvernig víkur þessu við? | | | dæmi: hvernig stóð á því að fundinum var frestað? |
| | | <þannig> stendur á <því> | | |
|
| | | b | | |
| | <mér> stendur á sama | | |
| | mér er sama (um e-ð) | | | dæmi: honum stóð á sama þótt íbúðin væri lítil |
|
| | | c | | |
| | standa fast á <þessu> | | |
| | halda eindregið fram þessari ákveðnu skoðun |
|
| | | d | | |
| | það stendur <þannig> á | | |
| | | það stendur <illa> á fyrir <mér> | | |
| | þetta er óhentugt fyrir mig |
| | | eins og stendur / eins og er | | |
| | eins og sakir standa, eins og er, í augnablikinu, einmitt núna | | | dæmi: forstjórinn er upptekinn eins og stendur |
|
| | | e | | |
| | láta ekki á sér standa | | |
| | | það stendur á <svari> | | |
| | svarið lætur bíða eftir sér |
| | | það stendur ekki á <mér> | | |
| | það er engin töf mín vegna, ég er tilbúinn | | | dæmi: ekki stóð á mönnum að veita aðstoð sína |
|
|
|
|
| | 14 |
| |
| | standa + á bak við | | |
| | standa á bak við <þessi áform> | | |
| | vera upphafsmaður þessara áforma | | | dæmi: ekki er vitað hverjir stóðu á bak við sprengjutilræðið |
|
|
|
| | 15 |
| |
| | standa + frammi fyrir | | |
| | standa frammi fyrir <miklum vanda> | | |
| | þurfa að glíma við mikinn vanda |
|
|
|
| | 16 |
| |
| | standa + fyrir | | |
| | standa fyrir <tónleikunum> | | |
| | skipuleggja tónleikana, hafa veg og vanda af þeim |
|
|
|
| | 17 |
| |
| | standa + gegn | | |
| | standa gegn <þessari hugmynd> | | |
| | vera á móti henni, leggjast gegn henni |
|
|
|
| | 18 |
| |
| | standa + hjá | | |
| | standa hjá | | |
| | standa og aðhafast ekkert | | | dæmi: þeir stóðu bara hjá og horfðu á áflogin |
|
|
|
| | 19 |
| |
| | standa + í | | |
| | a | | |
| | standa í <húsbyggingu> | | |
| | fást við húsbyggingu (e-ð sem útheimtir orku og tíma) |
| | | standa í stappi | | |
| | | standa í stórræðum | | |
| | vera með mikið verkefni eða mikla framkvæmd |
|
| | | b | | |
| | <bitinn> stendur í <honum> | | |
| | bitinn er fastur í hálsinum á honum |
|
|
|
|
| | 20 |
| |
| | standa + með | | |
| | standa með <henni> | | |
| | halda með henni, taka málstað hennar | | | dæmi: hún hefur alltaf staðið með mér í deilunni |
|
|
|
| | 21 |
| |
| | standa + saman | | |
| | standa saman | | |
| | sýna samstöðu | | | dæmi: verkafólkið stóð saman um réttindamál sín |
|
|
|
| | 22 |
| |
| | standa + til | | |
| | það stendur til að <halda veislu> | | |
| | ætlunin er að halda veislu, veisla er í undirbúningi |
| | | það stendur mikið til | | |
| | mikið tilstand er í undirbúningi |
|
|
|
| | 23 |
| |
| | standa + undir | | |
| | standa (ekki) undir <kostnaðinum> | | |
| | geta (ekki) borið kostnaðinn |
| | | standa (ekki) undir nafni | | |
| | vera (ekki) jafngóður og nafnið gefur til kynna |
|
|
|
| | 24 |
| |
| | standa + upp á | | |
| | það stendur upp á <hana> | | |
| | röðin er komin að henni að aðhafast |
|
|
|
| | 25 |
| |
| | standa + upp úr | | |
| | a | | |
| | <grastoppar> standa upp úr <snjónum> | | |
| | þeir ná upp fyrir snjóinn |
|
| | | b | | |
| | <þetta> stendur upp úr | | |
| | þetta ber af, er flottast | | | dæmi: síðasta atriðið á tónleikunum stóð upp úr |
|
|
|
|
| | 26 |
| |
| | standa + uppi | | |
| | a | | |
| | standa uppi eignalaus | | |
| | koma út sem eignalaus maður, vera orðinn eignalaus |
| | | standa uppi slyppur og snauður | | |
|
| | | b | | |
| | líkið stendur uppi | | |
| | gamalt | | | líkið liggur í kistu í heimahúsi |
|
|
|
|
| | 27 |
| |
| | standa + við | | |
| | standa við <loforðið> | | |
| | efna loforðið | | | dæmi: stjórnvöld hafa ekki staðið við að byggja nýja brú |
|
|
|
| | 28 |
| |
| | standa + yfir | | |
| | a | | |
| | standa yfir <henni> | | |
| | vera yfir henni, hjá henni | | | dæmi: hann stóð yfir mér meðan ég skrifaði bréfið |
|
| | | b | | |
| | <ráðstefnan> stendur yfir | | |
| | ráðstefnan er haldin núna, verið er að halda hana |
|
|
|
|
| |  standast |
| | staðinn |
| | standandi |
