| |
 framburður |
| |  beyging |
| | 1 |
| |
| | fallstjórn: þágufall | | | hafa ákvörðunarvald, stjórna | | | dæmi: forstjórinn ræður öllu í fyrirtækinu | | | dæmi: ég ræð vinnutíma mínum | | | dæmi: þú mátt ráða hvað verður í matinn | | | dæmi: við ráðum ekki veðrinu | | | ráða engu um <þetta> | | |
| | dæmi: gjaldkerinn ræður engu um starfsemi bankans |
| | | ráða ferðinni | | |
| | dæmi: hann lét hestinn ráða ferðinni |
| | | ráða lögum og lofum | | |
| | fara með öll völd | | | dæmi: herforingjar ráða lögum og lofum í landinu |
| | | ráða ríkjum | | |
| | vera við völd, vera yfir ríki | | | dæmi: konungurinn réð ríkjum í Noregi |
| | | ráða úrslitum | | |
| | hafa úrslitavald um e-ð | | | dæmi: við keyptum hornsófann, liturinn á honum réð úrslitum |
| | | þú rétt ræður því | | |
| | (.... ella skaltu hafa verra af) | | | dæmi: þú rétt ræður hvort þú segir frá þessu! |
|
|
| | 2 |
| |
| | fallstjórn: þágufall | | | gefa (e-m) ráð, ráðleggingu, heilræði, ráðleggja (e-m e-ð) | | | dæmi: ég réð honum að fara til læknis | | | ráða <honum> frá <þessu> | | |
| | dæmi: hann ræður mér frá að fara í langa sjóferð |
|
|
| | 3 |
| |
| | fallstjórn: þolfall | | | semja við (e-n) um að hann hefji störf | | | dæmi: skólinn ætlar að ráða fjóra nýja kennara | | | dæmi: hún réð sig sem þernu hjá drottningunni | | | ráða <hana> í vinnu | | | ráða <fólk> til starfa |
|
| | 4 |
| |
| | fallstjórn: þolfall | | | finna lausn á, leysa (þraut, krossgátu o.s.frv.) | | | dæmi: hann gat ekki ráðið gátuna | | | dæmi: hún ræður stundum drauma fyrir fólk | | | ráða í <skriftina> |
|
| | 5 |
| |
| | fallstjórn: þolfall | | | ráða <þetta> af <orðum hans> | | |
| | álykta þetta af orðum hans |
|
|
| | 6 |
| |
| | ráða sér ekki | | |
| | vera ofsakátur (reiður) | | | dæmi: börnin réðu sér ekki fyrir gleði |
|
|
| | 7 |
| |
| | ráða + af | | |
| | fallstjórn: þolfall | | | ráða <hann> af dögum | | |
| | (láta) myrða hann | | | dæmi: forsetinn var ráðinn af dögum árið 1980 |
|
|
|
| | 8 |
| |
| | ráða + fram úr | | |
| | ráða fram úr <erfiðleikunum> | | |
| | fleyta sér fram úr erfiðleikunum |
|
|
|
| | 9 |
| |
| | ráða + fyrir | | |
| | ráða fyrir <landinu> | | |
| | hafa yfirráð, ríkja yfir landinu | | | dæmi: Spánverjar réðu fyrir miklum flota |
|
|
|
| | 10 |
| |
| | ráða + við | | |
| | ráða við <andstæðinginn> | | |
| | vera jafnsterkur eða sterkari en andstæðingurinn | | | dæmi: hann ræður vel við hinn strákinn og er ekkert hræddur |
| | | ráða við <starfið> | | |
| | hafa vald á starfinu | | | dæmi: nemendurnir ráða ekki við svona erfið dæmi |
|
|
|
| | 11 |
| |
| | ráða + yfir | | |
| | hafa yfir að ráða/ráða yfir <góðum tækjabúnaði> | | |
| | hafa umráð yfir, aðgang að, rétt á, eignarhald á (e-u) | | | dæmi: hún ræður yfir miklum auðæfum sem aðalerfinginn | | | dæmi: fyrirtækið ræður yfir frábæru starfsfólki |
|
|
|
| |  ráðast |
| | ráðinn |
| | ráðandi |
