| |
 framburður |
| |  beyging |
| | 1 |
| |
| | fara hratt eða hægt niður, detta | | | dæmi: bollinn féll á gólfið og brotnaði | | | dæmi: snjórinn fellur til jarðar | | | dæmi: skipverjinn féll útbyrðis | | | dæmi: hár hennar fellur niður á axlirnar | | | dæmi: mörg tré féllu í óveðrinu | | | dæmi: kartöflugrösin féllu í frostinu | | | dæmi: hitinn féll hratt | | | dæmi: verðið á olíu hefur fallið | | | falla um koll | | |
| | dæmi: stóllinn féll um koll með dynk |
| | | <varan> fellur í verði |
|
| | 2 |
| |
| | falla fram | | |
| | fara niður á hnén, leggjast flatur |
| | | falla á kné | | |
| | fara niður á hnéð (hnén) | | | dæmi: þeir féllu á kné frammi fyrir drottningunni |
|
|
| | 3 |
| |
| | (um vatnsfall) renna, streyma | | | dæmi: áin fellur til sjávar sunnanlands |
|
| | 4 |
| |
| | (um ljós eða skugga) lenda e-s staðar | | | dæmi: sólarljósið fellur inn um gluggana | | | dæmi: skugginn af trénu féll á bekkinn |
|
| | 5 |
| |
| | láta lífið, deyja | | | dæmi: margir hermenn hafa fallið í bardögunum | | | dæmi: fólkið féll úr hungri | | | falla fyrir hendi <morðingja> |
|
| | 6 |
| |
| | a | | |
| | standast ekki próf | | | dæmi: hann féll í stærðfræði |
| | | b | | |
| | standast ekki bindindi (á tóbak, áfengi, fíkniefni) |
|
|
| | 7 |
| |
| | lenda, hafna (einhvers staðar) | | | dæmi: borgin féll í hendur óvinunum | | | <mikil hamingja> fellur <honum> í skaut | | |
| | honum hlotnast mikil hamingja |
|
|
| | 8 |
| |
| | frumlag: þágufall | | | líka við (e-n/e-ð) | | | dæmi: mér fellur vel við hana | | | dæmi: henni féll ekki hvað hann kom seint heim | | | dæmi: mér fellur þetta þungt |
|
| | 9 |
| |
| | falla + að | | |
| | a | | |
| | <myndin> fellur (vel) að <textanum> | | |
| | hún hæfir textanum vel, er í samræmi við hann | | | dæmi: bækur hennar falla að hefðbundnum smekk lesenda |
|
| | | b | | |
| | <skórinn> fellur (vel) að <fætinum> | | |
| | hann situr vel, passar á fótinn |
|
| | | c | | |
| | það fellur að | | |
| | (um sjávarföll) það flæðir, sjórinn gengur upp í fjöruna |
|
|
|
|
| | 10 |
| |
| | falla + á | | |
| | a | | |
| | það fellur á <silfrið> | | |
| | silfrið verður svart, það þarf að fægja það |
|
| | | b | | |
| | <skuldin> fellur á <mig> | | |
| | ég þarf að greiða skuldina |
|
|
|
|
| | 11 |
| |
| | falla + frá | | |
| | a | | |
| | | b | | |
| | falla frá <áformum sínum> | | |
|
|
|
|
| | 12 |
| |
| | falla + fyrir | | |
| | falla fyrir <honum> | | |
| | verða hrifinn eða ástfanginn af honum | | | dæmi: ég féll strax fyrir litla húsinu með rauða þakinu |
|
|
|
| | 13 |
| |
| | falla + niður | | |
| | a | | |
| | <fundurinn> fellur niður | | |
| | fundinum er aflýst | | | dæmi: kennsla féll niður í skólanum vegna veðurs |
|
| | | b | | |
| | láta málið niður falla | | |
| | hætta við rekstur málsins (fyrir rétti), gleyma málinu (t.d. ágreiningi manna á milli) |
|
|
|
|
| | 14 |
| |
| | falla + saman | | |
| | <húsið> fellur saman | | |
| | húsið hrynur eins og spilaborg |
|
|
|
| | 15 |
| |
| | falla + til | | |
| | það fellur <eitthvað> til | | |
|
|
|
| | 16 |
| |
| | falla + undir | | |
| | <skatturinn> fellur undir <fjármálaráðherra> | | |
| | skattamál heyra undir hann |
|
|
|
| | 17 |
| |
| | falla + út | | |
| | það fellur út | | |
| | (um sjávarföll) sjórinn hörfar, það kemur fjara |
|
|
|
| | 18 |
| |
| | falla + við | | |
| | frumlag: þágufall | | | <mér> fellur við <hana> | | |
| | ég kann vel við hana, mér líkar vel við hana |
|
|
|
| |
orðasambönd: |
| | <honum> fellur aldrei verk úr hendi |
| |
| | hann er alltaf eitthvað að iðja eða vinna |
|
| |  fallast |
| | fallinn |
