| |
 framburður |
| |  beyging |
| | 1 |
| |
| | fallstjórn: þolfall | | | flytja (e-ð) í höndunum, halda á (e-u) | | | dæmi: hann bar ferðatöskuna út í bíl | | | dæmi: við bárum sófann á milli okkar | | | dæmi: þjónar báru matinn á borðin |
|
| | 2 |
| |
| | fallstjórn: þolfall | | | vera með (e-ð) á sér, á líkamanum | | | dæmi: lögreglan ber venjulega ekki vopn | | | dæmi: hún bar dýra skartgripi | | | bera þess merki | | |
| | hafa það sýnilegt | | | dæmi: hann bar þess engin merki að hann væri reiður |
|
|
| | 3 |
| |
| | fallstjórn: þágufall + þolfall | | | flytja, færa (t.d. frétt, boð) | | | dæmi: hún bar mér fréttir af barnsfæðingunni | | | dæmi: hann lofaði að bera henni kveðju mína |
|
| | 4 |
| |
| | fallstjórn: þágufall | | | eignast afkvæmi (um kind, kú) | | | dæmi: ærin bar tveimur lömbum |
|
| | 5 |
| |
| | bera sig vel | | |
| | vera rólegur, kvarta ekki | | | dæmi: hann bar sig vel þrátt fyrir gjaldþrotið |
| | | bera sig illa | | |
|
|
| | 6 |
| |
| | <verslunin> ber sig | | |
| | verslunin er rekin með hagnaði | | | dæmi: reksturinn bar sig ekki fyrsta árið |
|
|
| | 7 |
| |
| | frumlag: þolfall | | | (oft á hafi) hreyfast í e-a átt fyrir utanaðkomandi öflum, reka | | | dæmi: bátinn bar að landi í lítilli vík |
|
| | 8 |
| |
| | frumlag: þolfall | | | sjást fyrir framan (e-ð) | | | dæmi: kirkjuna ber við himin uppi á hæðinni |
|
| | 9 |
| |
| | frumlag: þolfall | | | <erfiðleika> ber að höndum | | |
| | | <málefnið> ber á góma | | |
|
|
| | 10 |
| |
| | frumlag: þágufall | | | hafa (e-a) skyldu, eiga (að gera e-ð) | | | dæmi: starfsmönnum ber að hlýða yfirmanni sínum |
|
| | 11 |
| |
| | bera + að | | |
| | a | | |
| | bera sig <þannig> að | | |
| | fara þannig að, gera e-ð þannig | | | dæmi: hvernig á að bera sig að við að planta trjám? |
|
| | | b | | |
| | <óhappið> ber <þannig> að | | |
| | frumlag: þolfall | | | óhappið vill þannig til, atvikast, gerist á þann hátt | | | dæmi: við vitum ekki hvernig slysið bar að |
|
|
|
|
| | 12 |
| |
| | bera + af | | |
| | a | | |
| | bera af (öðrum) | | |
| | standa miklu framar öðrum | | | dæmi: þetta málverk er fallegast, það ber af | | | dæmi: hann ber af öðrum nemendum í bekknum |
|
| | | b | | |
| | bera af sér <höggið> | | |
| | hlífa sér við högginu með höndunum eða vopni |
|
|
|
|
| | 13 |
| |
| | bera + á | | |
| | a | | |
| | bera <krem> á <andlitið> | | |
| | smyrja kremi á andlitið | | | dæmi: hann bar skósvertu á skóna |
| | | bera á túnið | | |
|
| | | b | | |
| | það ber <mikið> á <þessu> | | |
| | þetta sést vel, er áberandi | | | dæmi: í vortískunni ber mikið á litríkum kjólum | | | dæmi: lítið hefur borið á flensu í vetur |
| | | láta lítið á sér bera | | |
| | gera sig fyrirferðarlítinn |
| | | <ganga út> svo lítið ber á |
| | | c | | |
|
|
|
| | 14 |
| |
| | bera + á móti | | |
| | bera á móti <þessu> | | |
| | andmæla þessu | | | dæmi: hún bar á móti því að hún væri óstundvís |
|
|
|
| | 15 |
| |
| | bera + fram | | |
| | a | | |
| | bera fram <orðið> | | |
| | hafa vissan framburð á orðinu | | | dæmi: Íslendingum finnst oft erfitt að bera fram dönsku |
|
| | | b | | |
| | bera fram <veitingar> | | |
| | leggja veitingar á borð | | | dæmi: í veislunni voru bornir fram kaldir réttir |
|
| | | c | | |
| | bera fram <mótmæli> | | |
| | koma með, viðhafa mótmæli | | | dæmi: má ég bera fram tillögu? |
|
|
|
|
| | 16 |
| |
| | bera + fyrir | | |
| | a | | |
| | það ber <margt> fyrir <mig> | | |
| | margt kemur fyrir mig | | | dæmi: hvað bar helst fyrir ykkur í Kína? | | | dæmi: lítið hafði borið fyrir í sveitinni það ár |
| | | <margt> ber fyrir augu | | |
|
| | | b | | |
| | bera fyrir sig <minnisleysi> | | |
| | (reyna að) nota minnisleysi sér til afsökunar |
|
|
|
|
| | 17 |
| |
| | bera + með | | |
| | a | | |
| | bera <þetta> með sér | | |
| | hafa slíkt yfirbragð | | | dæmi: hún ber það með sér að hún hefur aldrei unnið verkamannavinnu |
|
| | | b | | |
| | <mýflugan> ber með sér <sjúkdóminn> | | |
| | mýflugan dreifir sjúkdómnum |
|
|
|
|
| | 18 |
| |
| | bera + niður | | |
| | bera <þar> niður | | |
| | opna bókina á þeim stað | | | dæmi: hann bar niður í miðri sögunni |
|
|
|
| | 19 |
| |
| | bera + saman | | |
| | a | | |
| | bera saman <þetta tvennt> | | |
| | gera samanburð á þessu tvennu | | | dæmi: ég bar saman litina og sá að annar var dekkri |
| | | bera <þetta> saman við <hitt> | | |
| | dæmi: við getum ekki borið kindur saman við kýr |
|
| | | b | | |
| | <þeim> ber saman | | |
| | frumlag: þágufall | | | þau segja sömu sögu, hafa það sama að segja | | | dæmi: bílstjórunum bar ekki saman um orsakir árekstursins |
| | | <þeim> ber saman um <þetta> | | |
| | frumlag: þágufall | | | þær eru sammála um þetta |
|
|
|
|
| | 20 |
| |
| | bera + til | | |
| | a | | |
| | það ber til | | |
| | það gerist, á sér stað | | | dæmi: það bar til dag einn að óvæntur gestur kom í heimsókn |
| | | hvað ber til? | | |
| | hvernig stendur á þessu? | | | dæmi: hvað ber til að hún er í góðu skapi? |
|
| | | b | | |
| | hafa <margt> til að bera | | |
| | hafa marga eiginleika eða kosti | | | dæmi: hún hefur ýmislegt til að bera sem góður kennari |
|
|
|
|
| | 21 |
| |
| | bera + undir | | |
| | bera <textann> undir <hana> | | |
| | ráðfæra sig við hana varðandi textann | | | dæmi: hann bar það undir lækninn sinn hvort hann gæti farið í langferð |
|
|
|
| | 22 |
| |
| | bera + upp | | |
| | a | | |
| | bera upp <erindið> | | |
| | segja erindi sitt | | | dæmi: tillagan var borin upp á fundinum |
|
| | | b | | |
| | frumlag: þolfall | | | <1. maí> ber upp á <laugardag> | | |
| | 1. maí lendir á laugardegi |
|
|
|
|
| | 23 |
| |
| | bera + utan á | | |
| | bera <auðæfin> utan á sér | | |
|
|
|
| | 24 |
| |
| | bera + út | | |
| | a | | |
| | bera út póst | | |
| | | bera út dagblöð |
| | | b | | |
| | bera út <söguna> | | |
| | segja mönnum söguna, dreifa henni meðal fólks |
|
| | | c | | |
| | bera út <leigjandann> | | |
| | koma honum út með valdi (t.d. af því að hann borgaði ekki leiguna) |
|
| | | d | | |
| | bera út barn | | |
| | skilja barn eftir úti á víðavangi til að það deyi |
|
|
|
|
| | 25 |
| |
|
| | 26 |
| |
| | bera + við | | |
| | a | | |
| | það ber við | | |
| | það kemur fyrir | | | dæmi: það bar stundum við að hún þurfti að vinna á kvöldin |
|
| | | b | | |
| | bera við <lasleika> | | |
| | nota lasleika sér til afsökunar | | | dæmi: hann var heima og bar við veikindum |
|
| | | c | | |
| | frumlag: þolfall | | | <kirkjuna> ber við <himin> | | |
| | kirkjan gnæfir upp við himin, hefur himininn í bakgrunni |
|
|
|
|
| |  berast |
| | borinn |
